Franse leenwoorden (waar Vlamingen gewoon een Nederlands woord voor gebruiken)
Je zou denken dat de Vlamingen heel wat Franse woorden gebruiken, voor bijna 50% van de Vlamingen is het namelijk de tweede taal. Toch kunnen wij Nederlanders er ook wat van …
Franse woorden in het Nederlands
Het Nederlands gebruikt heel wat Franse leenwoorden. Dat heb je niet altijd direct door, want soms zijn de woorden behoorlijk ‘vernederlandst’. Woorden als ‘paraplu’, ‘chauffeur’ en ‘gourmetten’ komen allemaal uit het Frans. Deze woorden zijn afgeleid van de Franse woorden, maar zijn geen echte Franse woorden. In correct Frans schrijf je ‘parapluie’, ‘conducteur’ en ‘gourmets’.
Je zou denken dat het Frans in België een nog grotere invloed heeft. Toch blijkt dat niet altijd waar. Voor veel Franse leenwoorden gebruiken de Vlamingen een prima Nederlandstalig woord. Enkele voorbeelden:
| Jus d’orange | Appelsiensap |
| Etui | Pennenzak |
| Capuchon | Kap |
| Etage | Verdiep(ing) |
| Maillot | Kousenbroek |
Waar komen die Franse leenwoorden vandaan?
Tolk Helma van der Boom legt het goed uit op haar website:
De reden waarom we in het Nederlands zo veel Franse woorden hebben overgenomen, heeft te maken met de middeleeuwen. Het Frans is namelijk jarenlang de voertaal geweest voor de rijke mensen in Nederland. Dit is ook nog altijd terug te zien in het Nederlandse wapen. Daar staat namelijk Je maintiendrai, wat ik zal handhaven betekent.
Van 1810 tot 1813 is Nederland zelfs onderdeel van Frankrijk geweest en in die periode was Frans naast Nederlands de officiële taal van Nederland. Andersom zijn er ook nog een aantal Nederlandse woorden in het Frans terug te vinden, zoals digues (dijken) en bière (bier).
Toch verklaart dat niet het verschil tussen Nederlanders en Vlamingen. België en Nederland vormden namelijk gezamenlijk de Zuidelijke Nederlanden toen zij in 1795 door Frankrijk werden geannexeerd. Ook in België was Frans toen de voertaal. We zijn benieuwd of je nog een aanvulling hebt voor ons lijstje. Overigens ontdekten we tijdens het schrijven van dit blog dat de Vlamingen het woord ‘maillot’ wel gebruiken, maar dan voor een turnpakje!
>> Meer lezen over taalverschillen tussen België en Nederland? <<
Laurine
Als Belg denk ik dat er misschien minder Franse leenwoorden zijn in het Vlaams, omdat de Nederlandse taal na de scheiding van de Nederlanden nog heel lang onderdrukt is geweest. Tot daar met de Vlaamse Beweging verandering in is gekomen en toen hebben Vlamingen waarschijnlijk Nederlandse alternatieve gezocht voor veel Franse woorden om zich af te zetten.
Nena
Altijd leuk om jullie posts te lezen!
Al is chauffeur, gewoon chauffeur hoor 🙂 Een conducteur is de kaartjesknipper op de trein ;-).
Audrey
Dit blijft leuk om over te lezen! En haha: kaartjesknipper! Zo leer je nog eens wat.
Ellen
Ik denk dat het wel eens kan kloppen wat Laurine zegt! Tot eind jaren ’60 was het Nederlands “ondergeschikt” aan het Frans. In spreektaal worden in Vlaanderen (of zeker hier in het centrum) nog veel woorden uit het Frans gebruikt voor technische zaken zoals auto-termen, bouwmateriaal etc. Die woorden dan wel wat vervlaamst uitgesproken. Denk aan tournevis (schroevendraaier) of embrayage (de koppeling van de auto).
Jempi
Occasion vs tweedehandswagen
Alphonse Wijnants
Dag Shirley & Marloes,
Wat een ‘leuke Hollandse meiden’ zijn jullie. Mijn dikke proficiat voor het houden van dit blog. Zo boeiend. Doe vooral verder. Ik ben neerlandicus, Belg, gewoond en gewerkt in Vlaams-België maar eigenlijk voel ik me als Limburger niet een Vlaming.
Taal in België
Shirley & Marloes, wat zijn jullie ‘geweldige Hollandse meiden’! Mijn dikke proficiat met je initiatief. Ik juich het toe! Aansluitend op de bovenstaande bijdrage wil ik even bijvijlen.
De kloof tussen onze twee taalgemeenschappen is lang geleden ontstaan door de godsdienstoorlogen die in 1581 hun beslag kregen. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, grotendeels protestants geworden, scheurde zich af van de Spaanse troon, die tot dan de Verenigde Nederlanden bestuurde.
Wat nu Nederlands-België is, bleef achter in handen van het superkatholieke Spanje. De bestuurstaal die voorheen Frans was, werd in jullie Nederlandse Republiek vervangen door de taal die het volk sprak, nl. het Nederlands, toen met overwicht van het Hollands.
In Nederlands-België bleef het Frans als bestuurstaal opgelegd. Wie bij ons enige carrière wou maken, moest Frans kunnen spreken. Hier bestond dus een meerderheid die Nederlandse dialecten sprak, die men genoeglijk Vlaams noemt. Maar bestuur, gerecht, leger, onderwijs, wetenschap, handel, pers gebeurde in het Frans.
In Nederland echter kwam er een bloei van de Nederlandse taal, die er als énige taal bestond. Bij jullie gaf de Statenbijbel, vertaald in het Nederlands, veel vaart aan een normalisatie van de taal. Wij kwamen echter in handen van de Oostenrijkse Kroon en daarop Napoleon. Dus alles bleef Frans.
Na Napoleon maakten in 1815 de geallieerde staatshoofden één land van België en Nederland en jullie Willem I werd de gemeenschapelijke koning. Hij legde het Nederlands op… Tot 1830, want de Franstalige en Brusselse bourgeoisie en de Waalse part van ons land kwamen in opstand en scheurden zich in 1830 af. Zij wilden het ‘foeilelijke’ Nederlands (& Vlaams) niet spreken. Tot in 1838 was overigens jullie Zuid-Limburg nog Belgisch.
Toen werden wij een eigen land – maar met het Frans als enige officiële taal. Zeker 60% van de bevolking sprak Nederlands/Vlaams, slechts een kleine 40% sprak Frans. Zij hielden met ons geen rekening. Dat Nederlandstalige deel heeft zich systematisch moeten vrijvechten, dat noemt men de ‘Vlaamse Beweging’. Je kunt zeggen dat wij door Franstaligen onder de knoet gehouden werden.
Pas omstreeks 1900 werd ‘het Vlaams-Nederlands’ stap voor stap als tweede taal in België goedgekeurd. De opleiding van leraren in het Nederlands bijvoorbeeld, werd pas in 1920 goedgekeurd. (Dat is nog maar 100 jaar geleden, terwijl jullie dat al 440 jaar doen.)
Vanaf die eeuwwisseling hebben wij een Nederlandse standaardtaal moeten opbouwen – terwijl jullie al sinds 1581 met een standaardtaal begonnen zijn. Zo ontstonden de varianten tussen jullie en ons, en bleven er veel Franse taalresten bij ons over. De Vlaamse Beweging zocht wel aansluiting bij jullie, zo werd de spelling overgenomen. Door ongeschooldheid bleven de Vlaamse dialecten een grote invloed op ons Belgisch-Nederlands uitoefenen. Ook is bij ons geen streek te noemen die richtinggevend voor de Nederlandse taal is, zoals het Randstads. Geregeld krijg ik van je landgenoten te horen, dat ik authentiekere maar meer ouderwetse woorden gebruik… Hoewel ik al 50 jaar met overtuiging AN spreek.
Vele ‘Vlamingen’ die tot op vandaag voor hun taal hebben moeten (en nog moeten) vechten, vinden dat jullie onze variant van het Nederlands niet accepteren en respecteren. Vandaar die tegenwind en boze woorden waar jullie in een andere blogbijdrage over getuigen, daar kunnen velen hier kwaad van worden… dat jullie het vaak neerbuigend beter weten als het over onze gedeelde taal gaat. Ze zetten het, vaak ingebeeld, als taalimperialisme van jullie kant weg.
Ik ga er natuurlijk niet mee akkoord, maar ik begrijp het wel. Omgekeerd, als neerlandicus accepteer ik dat jullie in feite het patent op het Nederlands hebben… door al die honderden jaren dat jullie al een gestandaardiseerd Nederlands gebruiken.
Bij ons is taal door de aard van de geschiedenis veel meer met ‘identiteit’ verbonden en dat is natuurlijk vooral een emotionele kwestie. Jullie kregen het Nederlands cadeau, terwijl wij er nog altijd voor vechten. De realiteit is heden dat Vlaanderen een tweetalig land is (verplicht vak Frans in het onderwijs), terwijl Wallonië en Brussel eentalig Frans kunnen zijn. Dus kunnen we betweters die ons zeggen dat we fouten maken, missen als kiespijn, zo voelt dat aan. Help ons beter, zoals jullie doen: aan de hand van verschillen toch duidelijk maken dat we samen één gedeelde taal spreken.
De situatie verandert doordat Belgische jongeren steeds minder Frans kennen en vervangen door Engels, terwijl dat in Franstalig België ook de trend is. Op het eind zullen beide volkeren elkaar dus in het Engels gaan vinden. Franstaligen vinden immers dat het Nederlands geen cultureel hoogstaande taal is, het heeft geen ‘chique’. Het Frans is voor hen zoals zijn exclusieve parfums. Ze vertikken het om onze taal te leren. Het Frans neemt immers aan de wereldcultuur deel… (aanzien, kolonisatie enz.) en andere blabla!
Samengevat. Als Nederlanders Franse woorden introduceren, hebben ze die van het Frans geleend, òmdat ze er geen eigen woord voor hadden. Als ‘Vlamingen’ Franse woorden gebruikten, hebben ze die meestal overgenomen door de oppermacht van het Frans in het vroegere openbare leven. Zo zijn haast al onze termen ivm autotechniek van oorsprong Franse vaktermen. De autotechnici kregen in hun opleiding de Franse termen voorgeschoteld.
Overigens denk ik dat er tussen het Gronings of Drents en het Randstads evenveel verschil bestaat als tussen Nederlands-Belgisch en Randstads, niet?
Boze opmerkingen tegen jullie moet je dus eerder zien als een reactie van een minderwaardigheidsgevoel. Taal is bij ons emotioneel en politiek gevoelig.
Uitsmijter. Jaren geleden tijdens een trip door jullie land, merkte mijn zoon, toen elf jaar, op: ‘Ha, papa, hier kun je de hele tijd Nederlands spreken. Zalig!’ Dat luxe taalgevoel kennen wij in ons kleine België niet…
Uitsmijter 2. Het verschil tussen ons Nederlands vind je veel minder in geschreven dan in gesproken taal terug. Als je mijn tekst leest, denk ik dat je weinig argumenten vindt om te concluderen dat het Belgisch-Nederlands is. Of toch?
Taal in België
Shirley & Marloes, wat zijn jullie ‘geweldige Hollandse meiden’! Mijn dikke proficiat met je initiatief. Ik juich het toe! Aansluitend op de bovenstaande bijdrage wil ik even bijvijlen.
De kloof tussen onze twee taalgemeenschappen is lang geleden ontstaan door de godsdienstoorlogen die in 1581 hun beslag kregen. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, grotendeels protestants geworden, scheurde zich af van de Spaanse troon, die tot dan de Verenigde Nederlanden bestuurde.
Wat nu Nederlands-België is, bleef achter in handen van het superkatholieke Spanje. De bestuurstaal die voorheen Frans was, werd in jullie Nederlandse Republiek vervangen door de taal die het volk sprak, nl. het Nederlands, toen met overwicht van het Hollands.
In Nederlands-België bleef het Frans als bestuurstaal opgelegd. Wie bij ons enige carrière wou maken, moest Frans kunnen spreken. Hier bestond dus een meerderheid die Nederlandse dialecten sprak, die men genoeglijk Vlaams noemt. Maar bestuur, gerecht, leger, onderwijs, wetenschap, handel, pers gebeurde in het Frans.
In Nederland echter kwam er een bloei van de Nederlandse taal, die er als énige taal bestond. Bij jullie gaf de Statenbijbel, vertaald in het Nederlands, veel vaart aan een normalisatie van de taal. Wij kwamen echter in handen van de Oostenrijkse Kroon en daarop Napoleon. Dus alles bleef Frans.
Na Napoleon maakten in 1815 de geallieerde staatshoofden één land van België en Nederland en jullie Willem I werd de gemeenschapelijke koning. Hij legde het Nederlands op… Tot 1830, want de Franstalige en Brusselse bourgeoisie en de Waalse part van ons land kwamen in opstand en scheurden zich in 1830 af. Zij wilden het ‘foeilelijke’ Nederlands (& Vlaams) niet spreken. Tot in 1838 was overigens jullie Zuid-Limburg nog Belgisch.
Toen werden wij een eigen land – maar met het Frans als enige officiële taal. Zeker 60% van de bevolking sprak Nederlands/Vlaams, slechts een kleine 40% sprak Frans. Zij hielden met ons geen rekening. Dat Nederlandstalige deel heeft zich systematisch moeten vrijvechten, dat noemt men de ‘Vlaamse Beweging’. Je kunt zeggen dat wij door Franstaligen onder de knoet gehouden werden.
Pas omstreeks 1900 werd ‘het Vlaams-Nederlands’ stap voor stap als tweede taal in België goedgekeurd. De opleiding van leraren in het Nederlands bijvoorbeeld, werd pas in 1920 goedgekeurd. (Dat is nog maar 100 jaar geleden, terwijl jullie dat al 440 jaar doen.)
Vanaf die eeuwwisseling hebben wij een Nederlandse standaardtaal moeten opbouwen – terwijl jullie al sinds 1581 met een standaardtaal begonnen zijn. Zo ontstonden de varianten tussen jullie en ons, en bleven er veel Franse taalresten bij ons over. De Vlaamse Beweging zocht wel aansluiting bij jullie, zo werd de spelling overgenomen. Door ongeschooldheid bleven de Vlaamse dialecten een grote invloed op ons Belgisch-Nederlands uitoefenen. Ook is bij ons geen streek te noemen die richtinggevend voor de Nederlandse taal is, zoals het Randstads. Geregeld krijg ik van je landgenoten te horen, dat ik authentiekere maar meer ouderwetse woorden gebruik… Hoewel ik al 50 jaar met overtuiging AN spreek.
Vele ‘Vlamingen’ die tot op vandaag voor hun taal hebben moeten (en nog moeten) vechten, vinden dat jullie onze variant van het Nederlands niet accepteren en respecteren. Vandaar die tegenwind en boze woorden waar jullie in een andere blogbijdrage over getuigen, daar kunnen velen hier kwaad van worden… dat jullie het vaak neerbuigend beter weten als het over onze gedeelde taal gaat. Ze zetten het, vaak ingebeeld, als taalimperialisme van jullie kant weg.
Ik ga er natuurlijk niet mee akkoord, maar ik begrijp het wel. Omgekeerd, als neerlandicus accepteer ik dat jullie in feite het patent op het Nederlands hebben… door al die honderden jaren dat jullie al een gestandaardiseerd Nederlands gebruiken.
Bij ons is taal door de aard van de geschiedenis veel meer met ‘identiteit’ verbonden en dat is natuurlijk vooral een emotionele kwestie. Jullie kregen het Nederlands cadeau, terwijl wij er nog altijd voor vechten. De realiteit is heden dat Vlaanderen een tweetalig land is (verplicht vak Frans in het onderwijs), terwijl Wallonië en Brussel eentalig Frans kunnen zijn. Dus kunnen we betweters die ons zeggen dat we fouten maken, missen als kiespijn, zo voelt dat aan. Help ons beter, zoals jullie doen: aan de hand van verschillen toch duidelijk maken dat we samen één gedeelde taal spreken.
De situatie verandert doordat Belgische jongeren steeds minder Frans kennen en vervangen door Engels, terwijl dat in Franstalig België ook de trend is. Op het eind zullen beide volkeren elkaar dus in het Engels gaan vinden. Franstaligen vinden immers dat het Nederlands geen cultureel hoogstaande taal is, het heeft geen ‘chique’. Het Frans is voor hen zoals zijn exclusieve parfums. Ze vertikken het om onze taal te leren. Het Frans neemt immers aan de wereldcultuur deel… (aanzien, kolonisatie enz.) en andere blabla!
Samengevat. Als Nederlanders Franse woorden introduceren, hebben ze die van het Frans geleend, òmdat ze er geen eigen woord voor hadden. Als ‘Vlamingen’ Franse woorden gebruikten, hebben ze die meestal overgenomen door de oppermacht van het Frans in het vroegere openbare leven. Zo zijn haast al onze termen ivm autotechniek van oorsprong Franse vaktermen. De autotechnici kregen in hun opleiding de Franse termen voorgeschoteld.
Overigens denk ik dat er tussen het Gronings of Drents en het Randstads evenveel verschil bestaat als tussen Nederlands-Belgisch en Randstads, niet?
Boze opmerkingen tegen jullie moet je dus eerder zien als een reactie van een minderwaardigheidsgevoel. Taal is bij ons emotioneel en politiek gevoelig.
Uitsmijter. Jaren geleden tijdens een trip door jullie land, merkte mijn zoon, toen elf jaar, op: ‘Ha, papa, hier kun je de hele tijd Nederlands spreken. Zalig!’ Dat luxe taalgevoel kennen wij in ons kleine België niet…
Uitsmijter 2. Het verschil tussen ons Nederlands vind je veel minder in geschreven dan in gesproken taal terug. Als je mijn tekst leest, denk ik dat je weinig argumenten vindt om te concluderen dat het Belgisch-Nederlands is. Of toch?